E-TİCARET VE ÇEŞİTLİLİĞİ ARTAN TÜKETİCİ
Günümüzde perakende hem mağazalar hem web üzerinden olanca hızı ile ilerliyor. Teknoloji ilerledikçe, tüketici davranışlarındaki çeşitlilik de (dikkat edin değişiklik demiyorum) perakende dinamiklerini etkiliyor. Tek kanallı pazarlama, çok kanalı pazarlamaya oradan da çok yönlü pazarlamaya geçiş yaptık. Tabi ki bu gelişmeler perakendeyi de şekillendirdi.
Özellikle Ali Baba’nın bekarlar gününde 15 milyar doları yakalayan satışları, perakende sektöründe arayış içinde olan tüm firmaları yeni stratejiler geliştirmeye daha doğrusu herkesin gittiği yoldan gitmeye yeniden itti. Yapılan bütün analizler tüketicilerin online alışverişi çok seveceğini ve bildiğimiz klasik alışveriş yaklaşımlarının unutulacağını söylüyordu.
Son yıllarda hem pazarlama dünyasında hem tüketici ile ilgili her türlü konferansta tüketicinin değiştiği ve bu değişime kayıtsız kalınmaması gerektiği söyleniyor. Ona örnek olarakta e-ticarette yaşanan büyümeler örnek gösteriliyor ve tüketicinin o kanala yöneldiğinden bahsediliyor. Pazarlamanın son yıllarda en doğru yaptığı yaklaşım çok yönlü pazarlamanın ön plana çıkartılması. Fakat gerek reklam ajansları, gerek pazarlama danışmanları ve gerek pazarlama araştırması şirketleri firmaları sanki dünya bundan sonra e-ticaret ekseninde ilerleyecekmiş gibi yönlendiriyor.
İnternet üzerinden ilk yaptığım alışveriş 2006 yılındaydı. Ürünü almadan önce, birkaç mağazada inceledim ve fiyat avantajı nedeniyle web üzerinden aldım. Sene 2017 oldu, ben yine mağazada ürün inceliyorum ve fiyat avantajı nedeniyle web üzerinden alıyorum. 11 sene içinde satın alma davranışlarımda herhangi bir değişklik olmamış. Tabiki ben tek örneklem olunca, sağlıklı yorum yapmam doğru değil fakat sizde kendi satın alma davranışlarınızı değerlendirerek nasıl değişiklik gösterdiğinizi görebilirsiniz. Ali Baba’nın Maserati sattığı 2016 bekarlar gününde bu araçlar hiç denenmeden veya incelenmeden satılmış olabilir mi? Tabiki hayır veya bugüne özel indirim ve kampanyalar yapılmasa bu büyüklükteki rakamı yakalamak mümkün olabilir mi?
TÜSİAD raporuna bakarsak 2016 yılında %59 olan e-ticaret hacmi, 2020 yılında %64 olacak ki, 2011 yılında sadece %32 idi. Yani 5 sene içinde neredeyse 2,5 kat artış göstermişken, önümüzdeki 4 sene de %59 dan %64 e çıkacağı öngörülüyor. E-ticaretin dünya ortalaması %8,5 iken Türkiye’de %3,5 seviyesindedir. Gidilecek yol var gibi.. Yine TÜSİAD raporunda akıllı telefon kullanımımız dünya ortalamasının üstünde olduğu için mobil satış kanallarının da etkin kullanılması gerektiği düşünülebilir. Gerçek böyle mi? Türk tüketicisi olarak tanımlayabileceğimiz insanların çok büyük kısmı akıllı telefonu sosyal medya için kullanmakta. Bu noktada müşteriyi geliştirmek ve öğretme işi online pazarda iş yapan firmalara düşmekte.
Dünyada Amazon örneği gibi başarlı örnekler varken, mağazasız ticaret olabilir diyoruz ama Apple gibi her kanalı iyi kullanan firmayı veya Türkiye’de ebebek örneğini gördüğümüzde de çok yönlü pazarlamanın ve perakendenin önemini daha iyi anlıyoruz. Eğer perakende online kanal üzerinden çok gelişecek ve geleceği şekillendirecek olsaydı bugün gayrimenkul sektörü alışveriş merkezlerine bu kadar yönelmezdi.
Online ticaretin şirketlere çok yüksek miktarda maliyet avantajı yaratmasının yanında, veri analitiği ile varolan müşterilerine ve potansiyel müşterilerine daha hızlı ulaşması da mümkün. KPMG’nin 2016 Küresel CEO Araştırması gösteriyor ki, şirketlerinin veri analitiğini kullandığını söyleyen yönetici oranı %63. %77’si ise teknolojik gelişmelerin önümüzdeki 3 yılı çok etkileyeceğini düşünüyor. Aynı rapor müşteri odaklılığın da önümüzdeki yılları çok etkileyeceğini belirtmekte. Bütün bilgileri harmanlayacak olursak teknoloji, veri analitiğini kullanmamıza olanak verecek ve biz müşterilerimize daha kolay ulaşacağız. E-ticaretin perakendede ki oranın gelecek beş yıl içinde ikiye katlanacağı öngörülürken, atlanmaması gereken nokta, sadece müşteriye ürün satmak için değil, müşteriyi daha iyi tanıyıp, anlamak için önemli bir kanal olması. İnsanoğlu sosyalleşmeyi seven canlıdır. Sosyalleşmek için hemcinsleri ile bir araya gelmesi gerekir. Eğer şirketler, maliyet odaklı olarak veya herkes yapıyor ben de yapmalıyım diyerek e-ticaret ve m-ticaret üzerine odaklanırsa, kazanan olmak yerine kaybeden olacaktır.